Empati nedir, nasıl yapılır; Empati bir kişinin kendini başka bir kişinin yerine koyması ve olaylara onun gözünden, onun bakış açısıyla bakması, karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini anlayabilmesi, hissetmesi ve bu davranışı ona iletmesi sürecidir.

 

Empati, insanların diğer insanların duygularını anlamaya ve kendilerini başkalarının yerine koymaya dayanan insani bir özelliktir.  Duygusal zekanın önemli bir bileşeni olan bu özellik, insan ilişkilerini geliştirmesi, başkalarıyla daha iyi anlaşabilmek ve toplumsal uyum sağlamak için kritik bir rol oynar. 

 

 

 

İnsanlar var olduğundan bu yana günümüze kadar her alanda kişiler birbirleri ile iletişim ve etkileşim içinde oldukları için empati, iletişim becerilerinin önemli bir öğesi olarak kabul edilmiştir. İnsanın sosyal ve etkileşimli bir varlık olmasından dolayı her  dönemde kişiler empati kurmaya ihtiyaç duymaktadırlar.  

 

Empati yalnızca kendisiyle empati kurulan kişiye yararlı olan bir etkinlik değildir. Empati, aynı zamanda empatiyi kuran kişi için de önemlidir. 

 

Empatik yaklaşım insanların birbirine yakınlaşmasını sağlamaktadır. İletişimi kolaylaştırma özelliğine sahip olan empati ile kişiler arasında önem ve anlaşılma duygularını da beraberinde getirir. 

 

Bir kişi kendisiyle empati kurulduğu zaman anlaşıldığını ve kendine önem verildiğini hisseder. Bu ise kişinin kendini iyi hissetmesine neden olur. Empatik yaklaşım günlük yaşam çerçevesinde kişiler arası iletişim çatışmalarını engellemekte ve olumlu yani pozitif ilişkilerin kurulmasını sağlamaktadır.

 

Empati becerileri ve eğilimleri yüksek olan kişiler genel olarak çevreleri tarafından sevilme ihtimalinin yüksek olduğu kişiler olmaktadır. Yapılan araştırmalarda, liderlik özelliğine sahip olan kişilerin empati kurma becerilerinin de yüksek olduğu belirtilmektedir. 

 

Yapılan çalışmalara göre empati kurma becerisi ile işbirliği yapma arasında ilişki bulunmaktadır. Empati kişiler arası iletişimi kolaylaştırıcı özelliktedir. Empati kurabilen bireyler topluma uyum sağladıkları için empati kurma ilgi ve becerilerini de geliştirmiş olurlar.

 

Empati insanlar arasındaki ilişkileri güçlendiren, duygusal bağları derinleştiren ve toplumsal uyumu artıran önemli bir insani özelliktir. Bu nedenle empati yeteneklerinin geliştirmesi, hem kişisel hem de sosyal yaşantıya olumlu katkılar sunar.

 

 

 

Empati başka kişilerin duygularını inançlarını ve arzularını kendi fikirlerimizi dayatmaya çalışmadan anlayabilmek ve karşımızdaki kişinin yerine kendimizi koyup onun adına düşünebilmek ve hissedebilmek anlamına gelir. Empati insanın kendisini başkasının yerine koyarak onun hissettiklerini anlayabilmesi ve benzer şekilde içinde hissedebilmesi anlamına gelir. Diğer insanlarla ilişki kurma anlamında empati ve karşıdakini dinleme önemli meziyetlerdendir. 
 

 

Empati, dinleyici kişinin, anlatan kişi ile ilgilendiğini ve onu anlayabildiğini gösterir. Empati, insanlar arasındaki ilişkileri daha iyi anlamak ve diğer insanların duygusal deneyimlerini paylaşmak için önemlidir.

 

Empati, başka insanların duygusal deneyimlerini daha iyi  anlamaya, zor zamanlarında destek olmaya yardımcı olur. Empati kurarak, karşı kişilere duygusal destek verilebilir ve onların duygusal ihtiyaçları anlayışla karşılanabilir.Empati,toplumsal uyum, hoşgörü ve çatışma çözme süreçlerine katkı sağlar.

 

Empati kurmak, bir başkasının duygusal deneyimlerini anlamaya ve onları paylaşmaya dayalı bir süreçtir. Bu nedenle insanlar, empatiyi tüm sosyal ilişkilerinde ve toplumda daha anlamlı ve samimi arkadaşlıklar için kurarlar.

 

 

Empati ile benmerkezci yaklaşım birbiri ile bağdaşmayan ifadelerdir. Benmerkezci yaklaşıma sahip bir kişi karşıdaki kişinin gözünden olaylara bakamaz ve karşıdakinin rolüne giremez. İletişim ilişkilerinde aksamaya sebep olan bu problemin çözümü ise kişinin benmerkezci yaklaşımdan çıkması ve kendini karşıdakinin yerine koyarak olayları ya da durumları daha iyi anlayabilme yetisinin kazanılmasıyla mümkün olmaktadır.

Bir kişinin empati yeteneği gelişmiş ise çevresi ile çok daha sağlıklı ilişkiler kurabilmektedir. Empati yetisinin gelişmediği bir kişide ise sağlıklı ilişkiler kurmaktan bahsedilemez. Bu kişiler kendini ifade etmekte  zorlanır ve sosyal hayatta yaşadıkları problemler artar. Karşıdaki kişinin duygularına önem vermek insani bir değerdir. İletişim becerilerinden bir olan empati kurma yetisi, insana özgü bir edimdir.
Empati, kişisel ilişkilerin sağlığını, anlayışı artırır ve insanların birbirlerini daha iyi desteklemelerine yardımcı olur, çatışma çözme ve işbirliği becerilerini geliştirir. Tolstoy’un da dediği gibi; İnsan acı duyabiliyorsa canlıdır, başkasının acısını duyabiliyorsa insandır. O halde empati insanlıkla eş değer bir melekedir.

 

 

 

Empati, bir bireyin başkasının duygusal durumunu bilişsel ve duyuşsal düzeyde algılama, bu durumu anlamlandırma ve içselleştirme kapasitesi olarak tanımlanır. Duygusal zekânın kritik bir bileşeni olarak, benlik ile sosyal çevre arasında köprü işlevi görür. Bu yeti, bireylerin karşılıklı etkileşimlerinde uyumlu davranışlar sergilemesini sağlar. Örneğin, bir kişinin acı çeken birine içten tepki vermesi, empatik süreçlerin aktifleşmesiyle ilişkilidir.
 

Empati, üç temel kategoride incelenebilir:

Duygusal Empati: Başkalarının hissettiklerini sezgisel olarak deneyimleme ve duygusal rezonans oluşturma becerisi. Örneğin, bir yakınının üzüntüsünü paylaşan kişinin gözyaşı dökmesi.

Somatik Empati: Fiziksel düzeyde hissedilen tepkileri içerir. Birinin utandığını gözlemleyen bireyin yüzünün kızarması bu türe örnektir.

Bilişsel Empati: Zihinsel perspektif alma yoluyla diğerinin duygu ve motivasyonlarını analiz etme yeteneği. Bu tür, stratejik iletişimde önemli rol oynar.

Nörobilimsel araştırmalar, empatinin temelinde ayna nöron sistemlerinin aktivasyonunun yattığını göstermektedir. Bu nöronlar, gözlemlenen davranışları içselleştirerek taklit etme ve anlama mekanizmalarını harekete geçirir.
 

Empati düzeyi yüksek bireylerde şu davranışsal özellikler gözlemlenir:

Aktif dinleme ve sözsüz ipuçlarına duyarlılık,

Başkalarının duygusal durumlarını düşünsel süreçlere entegre etme,

Sosyal adaleti destekleme ve yardım davranışları sergileme,

Duygusal yoğunluk içeren olaylarda derin düşünme eğilimi.

 

Empatinin evrimsel kökenleri, insanın sosyal bir varlık olarak hayatta kalma stratejileriyle ilişkilidir. Ayna nöronların yanı sıra, oksitosin hormonunun da empatik tepkileri artırdığı bilinmektedir. Sosyal bağları güçlendiren bu mekanizma, toplumsal dayanışma ve iş birliğini teşvik eder.

 

Sosyal Uyum: Empati, grup dinamiklerinde çatışma çözümünü kolaylaştırır.

Duygu Düzenleme: Bireyin kendi duygularını yönetme becerisini geliştirir.

Prosocial Davranışlar: Yardım etme ve destek olma eğilimini artırır.

Stres Yönetimi: Zorlu durumlarda duygusal dengeyi korumaya yardımcı olur.

 

Empatik becerilerin geliştirilmesi için şu yöntemler önerilir:

Perspektif Alma Egzersizleri: Başkasının bakış açısını hayal etme,

Önyargıları Sorgulama: Kalıp yargıların etkisini minimize etme,

Sosyal Etkileşim Çeşitliliği: Farklı kültür ve deneyimlerle temas kurma,

Duygusal Farkındalık: Kendi duygularını tanımlama ve ifade etme.
 

Aşırı empati, empatik tükenme veya ikincil travma gibi sorunlara yol açabilir. Özellikle sağlık çalışanları gibi meslek gruplarında, sürekli duygusal yüklenme, kronik stres ve duygusal uyuşma riskini artırır. Bu durumda birey, kendi ihtiyaçlarını ihmal ederek sosyal izolasyona yönelebilir.
 

Soru: Empati ile sempati arasındaki fark nedir?
Cevap: Sempati, başkasının duygularını onaylama veya acıma hissidir. Empati ise duyguları anlama ve paylaşma sürecini içerir.

Soru: Empatik beceriler doğuştan mı gelir?
Cevap: Genetik yatkınlık rol oynasa da, çevresel faktörler ve eğitimle geliştirilebilir.

Soru: Empati eksikliği psikolojik bir bozukluk mudur?
Cevap: Empati eksikliği, narsistik kişilik bozukluğu gibi bazı durumlarla ilişkilendirilse de tek başına tanı kriteri değildir.

 

Empati, insan ilişkilerinin temelini oluşturan ve karşılıklı anlayışı pekiştiren önemli bir beceridir. Bir kişinin, karşısındaki insanın duygu ve düşüncelerine içtenlikle kulak verebilmesi, onun empati kurabildiğini gösterir. Bu beceriye sahip olan bireyler, çevrelerine karşı daha duyarlı olur ve insanların tepkilerini önceden tahmin edebilir. Empatiyle ilgili olarak kaleme alınmış sözler, özellikle edebiyat ve felsefe dünyasında derin izler bırakmıştır.
 

Toplumda "eşduyum" ya da "duygudaşlık" olarak da bilinen empati, insanın sağlıklı ilişkiler kurabilmesinde kilit rol oynar. Doğuştan gelen bir özellik olabileceği gibi, yaşam deneyimleriyle geliştirilebilen bir yönü de vardır. Örneğin, ağlayan bir kişiyi görünce duygulanmak ve ona destek olmak istemek, empatik bir tepkinin göstergesidir. Bu yönüyle empati, yalnızca bireysel değil, toplumsal bir değerdir.
 

Empati, bir kişinin başka birinin yerine kendini koyabilme, onun bakış açısından olaylara yaklaşabilme yetisidir. Bu yalnızca karşı tarafı anlamakla sınırlı kalmaz; o duyguları hissedebilmek ve onlara içtenlikle cevap verebilmeyi de içerir. Duygusal zekâyla da bağlantılı olan bu beceri, insanı daha anlayışlı ve bilinçli kılar.

Önemli bir nokta da, empati kurmak için karşımızdaki kişiyi mutlaka sevmemiz gerekmediğidir. Anlamaya çalışmak, empati kurmanın temelidir. Sevmediğimiz birini bile davranışlarıyla birlikte değerlendirebilmek, gelişmiş bir empati düzeyinin göstergesidir. Aynı zamanda, kişi bu duyarlılığı kendisine de göstermelidir. Kendini anlamak, kabullenmek ve sevmek de empatik bir yaklaşımın parçasıdır.
 

Empati ile İlgili Güzel Sözler

  "Kendi çıkarlarımızı düşünürken başkalarının da iyiliğini göz önüne aldığımızda ortada fenalık kalmayacaktır." – Hz. Muhammed
Bu söz, bireysel menfaat peşinde koşarken toplumsal sorumluluğu da unutmamamız gerektiğini anlatır. Kendi çıkarlarımızla birlikte çevremizdeki insanların durumunu da dikkate almak, adaletli ve huzurlu bir yaşamın temelini oluşturur.

"Komşusu açken tok yatan bizden değildir." – Hz. Muhammed
Toplum içindeki dayanışmanın ne kadar hayati olduğunu vurgulayan bu söz, bireyin yalnızca kendisini düşünmemesi gerektiğini, yakın çevresine karşı da duyarlı olması gerektiğini ifade eder. Gerçek inanç ve insanlık, çevremizdeki insanların ihtiyaçlarına kayıtsız kalmamaktan geçer.

"Kişi kendine reva görmediği herhangi bir şeyi başkasına gördüğü vakit kamil olamaz." – Hz. Ali
Bu sözde adalet duygusu ve eşitlik anlayışı öne çıkar. İnsan, başkaları için de kendi için dilediği güzellikleri istemeli; hoş karşılamadığı bir şeyi başkalarına layık görmemelidir. Ahlaki olgunluk, bu farkındalıkla gelişir.

"İnsan acı duyabildiği vakit bir canlı olarak kabul edilir. İnsan, başkasının acısını hissedebildiği zaman insandır." – Tolstoy
Burada, empati ve insanlık arasındaki bağa dikkat çekilir. Kendi acılarını hissetmek doğaldır, ama gerçek insanlık; başka birinin acısını yüreğinde hissedebilmekle başlar. Bu duygudaşlık, insanı diğer varlıklardan ayıran önemli bir özelliktir.

"İnsanın büyüklüğü, kendini ne kadar karşısındaki kişinin yerine koyduğu ile ölçülür." – Jane Addams
Bu söz, gerçek büyüklüğün empatiyle doğru orantılı olduğunu savunur. Maddi başarı ya da statü değil, bir başkasının duygu ve düşüncelerini anlayabilme becerisi, insanın gelişmişliğini gösterir.

"Dünyaya anlayış ile yaklaştığınız zaman dünya da size anlayışla yaklaşacaktır." – Hegel
Hegel burada karşılıklı anlayışın gücünü vurgular. Eğer insan, çevresine daha hoşgörülü ve açık bir tutumla yaklaşırsa, çoğu zaman bu yaklaşım benzer bir şekilde geri döner. Empati, karşılıklı ilişkilerin temel taşıdır.

"İnsanlık merhamet ve empati yoksunluğundan dolayı vahşet konusunda büyük bir kapasiteye sahip." – Annie Lennox
Bu söz, empati eksikliğinin insan davranışlarını ne denli olumsuz etkileyebileceğini ortaya koyar. Merhametten yoksun bireylerin yarattığı toplumsal sonuçlar, bazen insanlık dışı boyutlara ulaşabilir. Bu nedenle, empati toplumsal barışın anahtarıdır.



Bu makalemde empatinin hem bireysel hem de kolektif yaşamdaki rolünü bilimsel ve sosyopsikolojik perspektiflerle ele alarak kapsamlı bir çerçeve sunmayı amaçladım.

 

 

 

 

Bu makalemizde size empati nedir, empati neden kurulur, nasıl empati kurulur, empatik yaklaşım nedir sorularını cevapladık. Sınav Koleji ve Sınav Eğitim Kurumları PDR servisi olarak öğrencilerimizi anlamaktayız ve onlara destek olmaktayız. Alanında profesyonel rehber öğretmenlerimizin bulunduğu, size en yakın Sınav Koleji  ile Sınav Eğitim Kurumlarını öğrenmek için 0312 285 99 77 numaralı hattımızdan bizimle iletişime geçebilirsiniz ya da https://sinav.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Sınav Koleji ve Sınav Eğitim Kurumları olarak daha iyi bir yaşam dengesi kurmanız dileğiyle. 

 

 

Kaynaklar

Cüceloğlu, Doğan. Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, 1994.

Dökmen, Üstün. İletişim Çatışmaları ve Empati,Sistem Yayıncılık, 1995.