KALİTELİ UYKUNUN BAŞARIYA ETKİSİ
Kaliteli uykunun başarıya etkisi nedir ; Kaliteli uyku ve yeterli miktarda alınan uyku ile öğrencinin başarısı da pozitif olarak artmaktadır. Kaliteli uyku, genel yaşam kalitesini artırır ve öğrencinin başarıya ulaşma olasılığını yükseltir. Kaliteli uykunun başarıya etkisi oldukça fazladır. İyi bir uyku düzeni ve yeterli uyku alışkanlığı, zihinsel ve fiziksel sağlık, öğrenme yeteneği, konsantrasyon, hafıza, duygusal denge ve genel yaşam kalitesi üzerinde olumlu etkilere sahiptir.
Öğrenme ve başarıyla ilgili yapılan araştırmalarda, öğrencilerin okul başarısını ve öğrenme kalitesini etkileyen çok farklı faktörlerden söz edilmektedir. Uykunun öğrenme öncesinde öğrenmeye ve öğrenilmiş bilginin kalıcı hale gelmesine katkısı vardır. Uyku ile öğrenmenin iki yönü olan, öğrenilen bilginin kodlanması ve öğrenilen bilginin kalıcı olması arasında önemli ilişkiler vardır.
Uykunun Önemi
Eğitim ve akademik başarı ile ilgili yapılan çalışmalarda uykunun zihinsel faaliyetler üzerinde, öğrenmeye ve öğrenmenin kalıcı hale gelmesinde, öğrenilen bilginin kodlanmasında oldukça yüksek etkisi olduğu görülmektedir.
Uyku, başarı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Yeterli ve kaliteli uyku, zihinsel performansı artırır. Beyin, uyku sırasında yenilenmektedir.
Yatak odasında televizyon bulunması ve gece televizyon izlemek, uykuya hazır olmayı engeller. Uyumadan önce akıllı telefon kullanmamak önemlidir. Mavi ışık melatonin üretimini engellemektedir. Teknolojik cihazların yatak odasında bulunmaması uyku kalitesini artırır.
Kaliteli uyku uyuyarak ertesi güne iyi bir şekilde hazırlanmak, ders ve sınav öncesinde iyi bir uyku uyumak, dikkati ve problem çözme yeteneğini artırmaktadır.
Başarıyı Sağlayan Temel Unsur : Uyku
Uyku, yaşamımızı sağlıklı olarak sürdürebilmemiz için gerekli olan temel ihtiyaçlardan biridir. Kaliteli bir uyku, fiziksel sağlığı, zihinsel sağlığı ve hayat kalitemizi korumaya yardım eder. Eğitim ve akademik başarı ile ilgili yapılan çalışmalarda uykunun zihinsel faaliyetler üzerinde, öğrenmeye ve öğrenmenin kalıcı hale gelmesinde, öğrenilen bilginin kodlanmasında oldukça yüksek etkisi olduğu görülmektedir.
Kaliteli Uyku Süresi Ne Kadar Olmalıdır?
Sağlıklı ve kaliteli bir uyku için gerekli olan hususların başında uyku süresi ve düzeni gelmektedir. Yaş gruplarına göre kişinin gün içinde tavsiye edilen uyku süresi;
- 3-6 yaş arası : 10 -13 saat
- 6-14 yaş arası : 9 -11 saat
- 14-18 yaş arası : 8 -10 saattir.
Uykunun başlatılması ve sürdürülmesi beyin bölgesinde bulunan kortikal ve subkortikal alanlarında meydana gelen işlev ile oluşur.Uyku temel olarak REM ve NREM evresinden oluşmaktadır. REM evresinde hızlı göz hareketleri bulunur ve bu evre birinci uyku evresi olarak bilinir. NREM evresinde ise göz hareketleri hızlı değildir. Kaliteli bir uyku için kişinin, REM ve NREM evrelerinde yeterli düzeyde kalması gerekmektedir.
Kalitesiz Uyku Ne Demektir?
Belirtilen saat aralıklarının altında uyunan uyku, kişiyi sağlıklı bir hayattan uzaklaştırır. Uyku yeterli oranda alınmadığı takdirde kişide dikkat dağınıklığı, sinirlilik, unutkanlık, güçsüzlük gibi fiziksel ve zihinsel problemlere neden olur.
Uyku ve Eğitim
Öğrenme ve başarı ile ilgili yapılan araştırma ve çalışmalarda, uykunun öğrencilerin akademik başarılarında, çalışma alışkanlıklarında, öğrenme stillerinde, motivasyonlarının artırılmasında, akademik becerilerin ve entelektüel becerilerin ders başarısında oldukça etkili olduğu belirlenmiştir.
Uyku, zihinsel performansa etki eden unsurlardan biridir. Birçok kişi uykuyu sadece dinlenmek için gerekli görür.
Uykunun öğrencinin okul başarısı, derse motivasyonu, öğrenme kalitesi, odaklanma becerisi, dikkatini toplama ile sabırlı olma konusunda olumlu etkisi bulunmaktadır.
Uyku Bozuklukları Çeşitleri
Uyku bozuklukları üç aşamada ele alınmaktadır;
- REM döneminde görülen uyku bozuklukları
- NREM döneminde görülen uyku bozuklukları
- Uykunun herhangi bir aşamasında görülen uyku bozuklukları
Çocukların Uyku İhtiyacı Olduğunu Nasıl Anlarız?
Çocuğunuzun akademik başarısı için yeterli miktarda uyuması gerektiğini biliyorsunuz. Peki çocuklarımızın uyku ihtiyacı olduğunu ebeveyn olarak nasıl anlarız?
Çocuklarımızın uyku ihtiyacı olduğunun göstergeleri bulunmaktadır;
- Sabahları erken kalkamama ve geç uyanma isteği,
- Uykulu ya da uyuşuk hissetme,
- İştah değişimi,
- Okul servisinde, sınıfta ya da derste çok sık esneme ve uyuma isteği,
- Sınıf ya da okul ortamında dikkat problemi yaşama,
- Sınıfta derslerde aktif olarak bulunmama ve not almada zayıflık,
- Öğle ya da son saatlerde uyuma isteği,
- Çocuğun arkadaşları ya da öğretmeni tarafından sıklıkla uyarılması,
- Ödev yaparken uyuma isteği uyku yoksunluğu yaşayan öğrencilerin sıklıkla karşılaştığı problemlerdendir.
- Çocuklarımızın akademik başarılarının iyileştirilmesinde uyku önemli bir yere sahip olduğu için, var olan uyku probleminin çözümü için yapılması gereken öneriler bulunuyor. Çocuklardaki uyku yoksunluğunun nedenleri araştırılmalıdır. Eğer çocuk ailevi, arkadaş ya da okul hayatında problem yaşıyorsa gerekli kişilerle işbirliği yapılmalı ve destek alınmalıdır.
Uyku Bozukluklarının Başarı Üzerindeki Etkisi
Düzenli ve kaliteli uyku, başarıyı artırıcı özelliktedir.Uyku bozukluğu yaşayan öğrencilerin akademik performanslarında düşüşün yanı sıra sosyal uyumsuzluk, fiziki performans düşüklüğü de görülmektedir. Bu bakımdan her öğrencinin kaliteli düzeyde ve yeterli miktarda uyku ihtiyacını alması gerekmektedir.
Uyku ve Öğrenme
Öğrenmede Uykunun Önemi
Bilgi sadece öğrenme ile kalıcı hale gelmez aynı zamanda öğrenme öncesi dönemde kodlanarak öğrenmeye hazır hale gelmektedir. Bu aşamada uyku, bellek ile ilişkili olarak iki farklı aşamada kritik öneme sahiptir.
- Bilginin Kodlanması Aşaması; öğrenme öncesinde gerçekleşir.
- Bilginin Kalıcılığının Pekiştirilmesi Aşaması ; öğrenmenin gerçekleşmesi ile olur.
Uyku, öğrenme ve bellek için son derece önemlidir. Uyku gün içerisinde edinilen deneyimleri belleğe aktarmakta rol oynar. Bu bellek kayıtları kaliteli uyku ile sabitlenmekte ve zaman içerisinde bozulmasına engel olmaktadır. Uyku zihinsel faaliyetlere oldukça yüksek oranda etki etmektedir.
Uykunun REM aşaması, sözel bilgi ve sözel bilgilere ait kavram ve formüllerin öğrenilme sürecinde önemli bir yere sahiptir.
Uykunun daha derin olduğu NONREM evresine geçen bir öğrencinin, öğrendiği bilgilerdeki kalıcılığın çok daha fazla olduğu görülmektedir.
Öğrencinin bilgiyi öğrendikten sonra gece uykusunu kaliteli bir şekilde geçirdiği takdirde, öğrenilen bilginin hafızaya geçişi daha kolay olmaktadır. Bu durumda öğrenmedeki kayıp çok daha az olmaktadır. Özetle yeterli ve kaliteli bir uyku ile bilgiler bir sonraki güne rahatlıkla taşınabilmektedir.
Uyku Yoksunluğunda Karşılaşılan Problemler
Merkezi sinir sistemi işlevlerinde onarım sağlayan bir süreç olan uyku ile fiziksel ve bilişsel etkinlikler arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır.
Uykunun sık aralıklarla bölünmesi, teknoloji ile etkileşim süresinin fazlalığı, mevsimsel saatlerdeki farklılaşma ve çocuğun gün içinde yaşadığı negatif durumlar uykunun kalitesini bozucu niteliktedir.
Öğrenme ihtiyacında olan çocuk, kaliteli olmayan bir uyku sonucunda bilişsel ve fiziki olarak yoksunluk yaşamaktadır.
Uyku Yoksunluğu Yaşayan Çocukların Özellikleri
Uyku yoksunluğu yaşayan çocuklar;
- Sabahları geç uyanmak isterler.
- Okula servisle giden çocuklar serviste uyuma eğilimi gösterirler.
- Sınıf ortamında bitkin ve halsiz olurlar, ders sırasında sıklıkla esneme hareketi yaparlar.
- Uykulu ve uyuşukluk içinde bulunurlar.
- Okula gitme, derse katılma, ders çalışma ve not alma istekleri oldukça azdır.
- Genel yorgunlukları gün içinde yayılma gösterse de son derslerde kendilerini daha yorgun ve halsiz hissederler.
- Sıklıkla dkkat ve konsantrasyon bozukluğu yaşarlar.
- Öğrenmedeki motivasyonları azalır, evde verilen ödevleri ve akademik sorumlulukları yerine getirmeleri zorlaşır.
Çocukların Uyuması İçin Ebeveynlere 5 Kritik Öneri
- Çocukların uyku öncesinde uykuya biyolojik olarak hazırlanmaları ebeveyn tarafından sağlanmalıdır. Uykuyu getirici özellikleri bulunan yoğurt süt gibi besinlerin tüketilmesi çocukların uykusunun gelmesi için uygun ortam oluşturur.
- Her yaş grubu çocuğun uyku ihtiyacı farklı olabilir. Anaokulunda çocuklar 10-13 saat arasındayken ergenlik dönemindeki bir çocuğun günlük uyku ihtiyacı 8 ile 10 saat arasındadır. Ebeveynler çocuklarını uyku ihtiyacı ile ile ilgili olarak farkındalık kazanmaları gerekmektedir.
- Uyku saatine yaklaşırken teknolojik araçlarla bağlantının kesilmesi ve oda sıcaklığının uygun hale getirilmesi ebeveynler tarafından sağlanır.
- Stres uyku kalitesi için en önemli uyaranlardan biridir. Uyku öncesinde çocukla sohbet edilerek rahatlaması ve uykuya hazırlanması sağlanmalıdır.
- Konuşma ve dinleme eylemleri stresin azaltılması için uygun yöntemlerdir. Çocuğun kendi okul, aile ve arkadaş ilişkileri ile ilgili duygularını rahatça ifade etmeleri onları rahatlatıcı özelliktedir. Bu aşamada uyku saatlerindeki tutarlılık düzenli uyku için gerekli ve önemlidir.
- Uyku kalitesini düşürücü nedenlerle ilgili olarak çocukla konuşulması da uyku yoksunluğu çözümü için uygun olabilir ve bu anlamda çocuğa yetişkin rehberliği yapılabilir.
Kaliteli Uyku İçin Ebeveynlere Öneriler
Kaliteli uyku ve yeterli miktarda alınan uyku ile öğrencinin başarısı da pozitif olarak artmaktadır. Öğrencilerin kaliteli uyku uyuyabilmesi için ebeveyn desteği ve rehberliği sağlanmalıdır. Çocuklarımızın sağlıklı bir şekilde gelişim gösterebilmeleri için günlük yaşam disiplini içerisinde yer alan uyku konusunda ebeveynlere önemli görevler düşmektedir. Ebeveynin bilinçli yardımı ile çocuklar uykuya çok daha rahat geçiş yapabilmektedirler.
Çocuğun uykuya rahat geçebilmesi için;
- Çocukta uyku yoksunluğuna sebep olan problemlerin nedenleri araştırılmalıdır. Bu amaçla çocuğun aile içi ilişkileri daha sağlıklı, düzenli ve mutlu hale getirilmeli, okul hayatı ve arkadaşları ile olan ilişkisi gözden geçirilmelidir. Gerekli kişilerle işbirliği içine girilmelidir.
- Ebeveynlerin, çocuklarının günlük uyku ihtiyacı hakkında bilgi sahibi olmaları önemlidir. Çocukların yaşına göre uyku saatlerinde de değişiklikler olmaktadır. Okul öncesi dönemde uyku 13 saate kadar çıkabiliyorken, ergenlik döneminde uyku süresi 8 ile 10 saat arasında olmaktadır.
- Ebeveynler çocuklarını uyku öncesinde biyolojik uykuya hazırlayabilirler. İçinde vücudun rahatlamasını ve gevşemesini sağlayan laktik asit olan yoğurt ve süt alımının, uykudan bir süre önce tüketilmesi, çocukların uykuya rahat bir geçiş yapmalarını sağlamaktadır.
- Aile içi ilişkilerin pozitif iklime sahip olması çocukların uykuya geçmesinin daha kolay olmasını sağlamaktadır. Mutlu, ailesi tarafından sevildiğini hisseden, ailesi tarafından değerli görülen ve hissettirilen, ailenin de içinde bulunduğu pozitif etkileşimlerle kaliteli zaman geçiren çocuk gece uykuya rahat dalmakta ve gece sık sık uyanmamaktadır.
- Uyku öncesinde oda sıcaklığının iyi ayarlanması gerekir. Oda çok sıcak ya da çok sıcak olmamalı, ılıman ve temiz bir havaya sahip olmalıdır.
- Uyku öncesinde teknolojik cihazların kullanımı kesilmelidir. Teknolojik cihazlar çocuğun uyku kalitesi üzerinde de negatif etkiye sahiptir.
- Uyku öncesinde çocukların tatlı, çay ve kahve gibi psikoaktif uyaranları almaması da uykuya geçişi kolaylaştırmaktadır. Fazla enerjiye sebep olan dondurma, çikolata ve tatlı gibi uyarıcı özellikteki gıdaların uyku saatinden en az 2,5 saat önce kesilmiş olması gerekmektedir.
- Uyku öncesinde çocukla günün kısa değerlendirilmesi ve gün hakkında rahatlatıcı konuşmalar yapmak çocuğun genel olarak sakinleşmesini ve rahatlamasını sağlar. Zihin faaliyetleri uyku sırasında devam ettiği için mutlu olarak uykuya dalan çocuk çok daha kaliteli uyku uyur. Çocukta stres düzeyi herhangi bir nedenden dolayı yüksek ise bu şekilde düşürülebilir ve çocuğun pozitif duygular içerisine girerek uykuya dalması kolaylaştırılır.
- Aile içinde ebeveynlerin de uyku saatlerine dikkat etmesi çocuğa rol olması bakımından önemlidiR
- Çocuklarla okul yaşamı ve arkadaşlık ilişkilerine yönelik sohbetler, çocuğun duygu ve düşünceleri ile kendilerini rahatlıkla ifade edebilmelerine olanak sağlar.
- Çocuklarla uyku öncesi yapılan daha durağan konuşma, oyun ve kitap okuma gibi aktivitelerle beraber çevre uyaranların azaltılması uykuya hazırlık aşamasıdır ve rahatlatıcı etkisi bulunmaktadır.
- Uyku kalitesi ve uykuyu negatif etkileyen durumlar hakkında çocukla konuşulabilir, yetişkin desteği ile çocuğa uyku konusunda yardımcı olunabilir.
