MESLEK SEÇİMİ
Meslek seçimi bireyin yaşamında vereceği önemli kararlardan biridir. Meslek, insanların geçimini sağlamak için yaptığı, kendilerine temel çalışma alanları edindiği ve çoğunlukla yoğun bir eğitim sonrasında kazandığı ve icra ettiği iştir. Kişilerin kazanç elde ederek geçimini sağlamak amacıyla, kişisel doyum sağlamak amacıyla ya da toplum yararı için yaptıkları faaliyetler meslek olarak tanımlanabilir. İnsanların meslek sahibi olması uzun bir süreç sonunda ulaşılan noktadır.
Hoppock’a göre bir kişinin seçtiği meslek onun işinde başarılı olup olmayacağı, ileride iş bulup bulamayacağı, nerde oturup, kiminle evleneceğini ve kimlerle etkileşimde bulunacağını belirler. Meslek, kişinin değer yargılarını, dünya görüşünü, günlük yaşam tarzı ile alışkanlıklarını biçimlendiren faktörlerin başında gelir.
Meslekler akademik olarak görülen eğitimin düzeyi ya da yapılan işlerin niteliğine göre iki grupta sınıflandırılmaktadır. Bu anlamda Uzman Meslekler ve Beceriye Dayalı Meslekler olarak iki grupta incelenebilir. Uzman meslekler akademik anlamda bir eğitimi gerektirir, beceriye dayalı meslekler ise, meslekle ilgili beceri eğitimine ve beceriye dayanır.
Meslek Seçiminin Önemi
Bireyin kendisine en uygun olan meslekleri farklı yönleri ile değerlendirmesi, kendi ihtiyaçlarını ve beklentilerini karşılama anlamında istenilen yönlerin fazla, istenmeyen yönlerin ise az olduğu bir mesleğe yönelmesine karar vermesine Meslek Seçimi adı verilmektedir. Bir kişinin hayatını kazanacağı çalışma alanını belirlemesi, kişinin hayatında vereceği en önemli kararlardan biridir. Seçilen meslek ile kişi ne tür faaliyetlerde bulunacağını, kimlerle etkileşime gireceğini diğer bir deyişle hayatının birçok ve önemli yönünü belirlemektedir.
Birey hayatında çok yönlü etkileri olan meslek seçimi ile kişi kendi içinde var olan yeteneklerini, ilgi alanlarını ve becerilerini kullanmak, ortaya koymak ya da geliştirmek ister. Bunu yapabileceği en iyi alan ise seçeceği meslektir. Birey çalışırken ya da zaman içinde de kendi yeteneklerinin farkına varabilir ve var olma anlamını yakalayabilir. Kişinin mental olarak doyuma ulaşması ise seçtiği iş ile gerçekleşir. Bu anlamda meslek seçimi son derece önemlidir.
Birey sahip olduğu yeteneği ya da yetenekleri kullanarak kendini üretken ve değerli görür. Özsaygısı gelişir, kendine güveni artar.
Birey, toplum içinde topluma yararlı olma ve hizmet verme ile toplumda saygınlık kazanır. Belirli rol ve görevler ile sosyal kimlik kazanır. Böylelikle kişi hem psiko sosyal hem de ekonomik bakımdan ihtiyaçlarını karşılar. Bu anlamda kişinin toplumsal ihtiyaçlarını karşılamada, psikolojik, fizyolojik, bakımdan sağlıklı bir meslek seçimi yapması önem arz eder. Kişi seçimlerini sağlıklı, doğru ve isabetli bir kararla yapmış ise o zaman kişinin ihtiyaçlarını üst düzeyde doyurabilmesi daha mümkün olmaktadır.
Meslek Seçimi Nasıl Yapılır?
İnsanlar dünyaya gelirken çeşitli özellikler ve yeteneklerle dünyaya gelirler. Bu özellikler kişilerin ileride kazanç elde edeceği ya da seçeceği mesleğin altyapısını hazırlar. Bu yetenek ya da özellikler kişilerin belirli yaş dönemlerinde ya da aşama aşama ortaya çıkabilir ve ilerleyebilir. Genel olarak kişiden, kendi özelliklerine uygun mesleği seçmesi istenen ve doğal bir durumdur.
Meslek Seçiminde Öğrenciyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Meslek seçiminde öğrenciyi etkileyen faktörler bulunur. Bunlar;
- Seçilen meslekte iş bulma imkânının yüksek olması,
- Öğrencinin yeteneklerine uygun olması,
- Öğrencinin ilgi alanlarına uygun olması,
- Öğrencinin kişilik özelliklerine uygun olması,
- Mesleğin nitelikleri ve sağladığı imkanlar (sosyal statüdeki saygınlık, ekonomik güç, ün, istihdam durumu, çalışma koşullar vb.),
- Öğrencinin ailesinin istekleri,
- Öğrencinin değerlerine uygun olması,
- Eğitimin yetersiz olması sebebiyle öğrencinin seçim şansının da fazla olmamasıdır.
Kariyer Engeli Nedir?
Kişilerin kariyerlerini oluştururken karşılarına, onları negatif ya da pozitif olarak etkileyen engeller çıkabilir. Bu engeller bir ya da birden fazla olabilir. Bu engeller ; okul yaşamı, arkadaş çevresi, model alınan kişiler, olumsuz teknoloji ve sosyal medya dünyası, ekonomik düzey gibi faktörler çocukların ve gençlerin meslek seçimlerini etkileyebilir. Bu faktörler meslek seçimi aşamasında pozitif katkı ya da negatif etki ederek kariyer engeli oluşmasına neden olabilir.
Sağlıklı Meslek Seçimini Engelleyen Faktörler Nelerdir?
Kişinin sağlıklı meslek seçimini etkileyen faktörler kişinin kendisi dışındaki faktörler olabildiği gibi kendisi ile ilgili durumlardan kaynaklı da olabilir.
Öğrencinin kendisi ile ilgili faktörler ; Öğrencideki ilgi ya da motivasyon eksikliği, seçeceği mesleğe uygun yeteneklere veya mesleklerle ilgili yeterli düzeyde bilgiye sahip olmaması, başarısızlık, kişisel problemler ya da hastalık gibi sorunlar olabilir.
Öğrenci dışındaki engeller ; Öğrencinin ailesinin beklentileri, arkadaşları arasındaki konuşmalara göre arkadaşlarının beklentileri, ekonomik sebepler, mesleğin toplumdaki değeri, mesleğin kazanç koşulları, mesleğin çalışma koşulları ve aile üyelerinin meslekleri sağlıklı meslek seçimini engelleyen maddelerdir.
Öğrencinin kendisi ile ilgili ya da kendisi dışındaki faktörler olsun öğrencilerin doğal meslek seçimlerini etkilemektedir. Öğrencinin kendi yetenek ya da özelliklerinin dışında seçeceği bir meslek, onun kişisel, sosyal ya da aile hayatını etkilemektedir. Bu anlamda öğrencinin başarısı ve mutluluğu önündeki bir engel olabilir.
Sınav Koleji ve Sınav Eğitim Kurumları olarak öğrencilerimizi akademik ve mental bakımdan en iyi şekilde yetiştirmekteyiz. Alanında profesyonel rehber öğretmenlerimizin bulunduğu, size en yakın Sınav Koleji ve Sınav Eğitim Kurumlarını öğrenmek için 0312 285 99 77 numaralı hattımızdan bizimle iletişime geçebilirsiniz ya da
SINAV KOLEJİ internet adresinden ulaşabilirsiniz.nSınav Koleji Resmi İnternet Adresi için Arama Motorunuza
sinav.com.tr Yazıp Ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar:
Evren, M. (2005)
Hoppock (1957)
Kuzgun, Y (2000) Meslek Danışmanlığı Nobel Yayıncılık -Ankara
Kuzgun , Y.( 1997) Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ösym Yayınları - Ankara
Yeşilyaprak, B., 2001 - Eğitimde Rehberlik Hizmetleri, Nobel Yayınları - Ankara
