SATRANÇ NEDİR NASIL OYNANIR?
Satranç, iki oyuncunun karşılıklı olarak 64 kareli bir tahta üzerinde 16’şar taşla oynadığı stratejik bir zeka oyunudur. Satranç nasıl oynanır, satranç kuralları nelerdir, satrançta başarılı olmanın ipuçları nelerdir gibi soruların cevaplarını bu makalede bulabilirsiniz. Satranç oynamayı öğrenmek veya geliştirmek isteyenler için hazırladığımız bu rehber, size satranç dünyasının kapılarını aralayacak.
Günümüzden 6000 yılına kadar uzanan tarihçesi ile satranç oyunu yüzyıllardan bu yana en popüler oyunlardan biri. Satranç, günümüzde de halen popülerliğini devam ettiriyor. Stratejinin ve zekanın yarıştığı Satrancı oynamak için öncelikle satranç tahtasından başlamak ve taşların konumu ve hareketi ile ilgili temel kuralları bilmek gerekiyor. Zar ile oynanan oyunların aksine satrancın bilinmesi gereken net kuralları bulunuyor.
Bir mücadele yönetimi olan satranç aynı yaşam gibidir. Yaşam de mücadeleyi gerektirir. Satranç bizlere oyunda olduğu gibi yaşamda da kısa ve uzun vadeli hedeflerin olması gerektiğini, amacı olmayan oyununda yaşamın da bir şey ifade etmeyeceğini anlatır. Hedefe ulaşmak için bir plan yapılması bu plan doğrultusunda eldeki olanakların en akılcı, en ekonomik kullanımını öğretir.
Satranç öğrenmek ve satranca yeni başlamak isteyenler için hazırladığımız bu makalemizde Satranç nasıl dizilir, Satranç nasıl oynanır, Satranç oyununun temel kuralları nelerdir, Satranç nasıl öğrenilir, Satranç taşları nelerdir ve Satranç taş dizilimi nasıl olur, Satranç taşları nasıl hareket eder sorularını yanıtladık ve dikkat edilmesi gereken noktaları anlattık.
Satranç oyununda taşların dizilişi, satranç taşlarının hareket kabiliyetleri ve kurallarını tam olarak öğrendikten sonra hamleleri ve satranca ilişkin detayları da öğrenebilirsiniz.
Satranç Tahtası Nasıl Olur?
Satranç tahtası, üzerinde eşit büyüklükte 64 küçük parçaya bölünen bir tahta üzerinde özel satranç taşları ile oynanan bir oyundur. İki oyuncu arasında oynanan satranç oyununda oyuncular satranç tahtasını aralarına koyarak taşları kuralına göre yerleştirirler.
Satranç oyuncuları karşılıklı olarak oturdukları zaman oyuna yatay şekilde uzanan bölümlere sıra, karşı oyuncuya doğru olan bölümlere sütun denir. Bir satranç tahtası üzerinde 8 sıra ve 8 sütun bulunur.
Satranç tahtası üzerindeki renkler bir açık bir koyu, örüntü yapacak şekilde boyalıdır. İki kişinin oynadığı satranç oyununda bu renkler siyah ve beyaz olarak tanımlanır. Satranç tahtası üzerinde çapraz olarak sıralanan ve aynı renkte bulunan aynı renk karelere ise çapraz adı verilir.
Satranç Taşları Nelerdir?
Satranç oyununda her oyuncu tek renk taşlara sahiptir. Her iki renkten de satranç oyunu oynanmamaktadır.Her oyuncuya ait 16 tane satranç taşı bulunmaktadır. Bu taşlar bir şah, bir vezir, iki kale, iki at, iki fil ve sekiz piyondur.
Satranç Taşları Nasıl Dizilir?
Satranç tahtası ve satranç taşlarından sonra satranç taşları nasıl dizilir sorusunu cevaplayacağız. Satranç taşları nasıl dizilir?
Satranç 8 sıra, 8 sütun ve 64 kareden oluşan bir tahta üzerinde iki kişi ile oynanan bir strateji oyunudur.
Her oyuncuya ait 16 tek renk taş oyuncuların hemen önünde bulunan ilk iki sıraya dizilir.
Bir oyuncu beyaz taşları oynarken diğer oyuncu siyah taşları oynayabilir.
Satranç oyununda tahta üzerinde ilk sırada sırayla ; kale, at, fil, vezir, şah, fil, at, kale taşları dizilir ve ikinci sıraya ise 8 adet piyon dizilir.
Taş dizilimi konusunda vezir kendi rengindeki kare üzerine yerleştirilir. Siyah vezir siyah kareye, beyaz vezir beyaz kareye yerleştirilir.
Satranç Taşları Nasıl Hareket Eder?
Satranç oyununda satranç taşları kendi özelliklerine göre hareket ederler. At dışında hiçbir taş bir diğerinin üzerinden atlayamaz. Satrancın temel kurallarından biri de süreli oyunlarda zaman dolana kadar oyun devam etmesi ve bir oyuncu karşıdaki oyuncunun şahını hamlesiz bırakana kadar oyunun devam etmesidir.
Piyon: Piyon satrançta güçsüz bir taş gibi görünebilir fakat oyunun seyri piyonun kullanımına bağlı olarak değişebilir. Satranç oyununda her oyuncunun 8 adet piyonu olur. Piyonlar oyuncuya en yakın ikinci sıraya yerleştirilir.
Bir piyon oyunun başından itibaren hiç hareket ettirilmemiş ise ilk hareketinde tek hamlede iki kare ileri gidebilir ancak sonraki hamlelerde yalnızca tek kare ileri gidebilir. Sağa sola ve arkaya doğru hareket edemez.. Piyonun çaprazında bir taş varsa piyon tek kare çapraz ilerleyerek taşı alabilir.
Piyonun terfi edebilme özelliği en dikkat çeken özelliğidir. Oyun boyunca karşı oyuncunun ilk sırasına kadar ilerleyebilen ve herhangi bir kareye varabilen piyon terfi ederek kale, at, fil ya da vezir olabilir. Terfi edebilecek piyon sayısının sınırı bulunmaz. Piyon, hala tahtada olan taşlardan biri olarak da terfi edebilir. Yani terfi alan piyon ile aynı oyuncunun satranç tahtasında iki adet veziri olabilir.
Kale: Satrançta her bir oyuncunun iki adet kalesi olur. Kaleler oyuncuya en yakında bulunan ilk sıranın iki ucunda yer alır. Kale yalnızca yatay düzlemde gidebilir. İstediği yöne ve istediği sayıda kare boyunca hareket edebilir. Kale herhangi bir taşın üzerinden atlayamaz ve hiçbir şekilde çapraz ilerleyemez.
At: Satrançta her oyuncunun iki adet atı olur. Atlar oyuncuya en yakın ilk sırada ve kalelerin hemen yanında bulunurlar. Taşların üzerinden atlayabilen tek taş olan at, L şeklinde ilerler. At satranç tahtasındaki en kıvrak taştır. L şeklinde gitmesinden dolayı karşı oyuncunun at ile yaptığı hamlelerin iyi hesaplanması gerekir. Aynı şekilde karşı oyuncu atın önemiden dolayı ata karşı beklenmedik hamlelerde bulunabilir. Atın L şeklinde gitmesi ise yatay düzlemde iki kare istediği yöne ve ardından yine yatay düzlemde istediği yönde tek kare şeklinde olur.
Fil: Satrançta her oyuncunun iki fili olur. Filler oyuncuya en yakın ilk sırada ve kaleden sonra gelen atların hemen yanında yer alırlar. Filler sadece çapraz olarak, dilediği kare boyunca ilerleyebilir.Filler yatay düzlemde sağa ve sola hareket edemez ve herhangi bir taşın üzerinden atlayamaz. Her fil, ilk yerleştirildiği karenin rengindeki kareler üzerinde hareket eder. Örneğin fil siyah karede bulunuyorsa sadece siyah kare üzerinde çapraz olarak hareket edebilmektedir.
Vezir: Satrançta her oyuncunun bir veziri olur ve bu vezir kendi ile aynı renkte bulunan karenin üzerinde bulunur. Vezir fil ile şah arasında yer alır. Sınırsız yetkiye sahip olan vezirin aynı diğer taşlar gibi temel görevi Şah’ı korumak ve karşı oyuncunun Şahını mat etmektir. Vezir çapraz, sağa sola, ileriye ve geriye doğru istediği kare boyunca ilerleyebilir. At haricindeki diğer taşlar gibi başka bir taşın üzerinden atlayamaz.
Vezirin her hamlesi ise başladığı hareket ile biter.Yani oyunda ilk hamlede yatay olarak ilerleyen bir vezir, oyun sonuna kadar yatay olarak ilerlemelidir. Eğer oyuna çapraz olarak başladıysa oyun sonuna kadar çapraz olarak devam etmelidir.
Şah: Satrançta her oyuncunun bir şahı olur. Şah oyuncuya en yakın ilk sırada ve fil ile vezirin arasında bulunur. Şah sağa, sola, çapraz, ileriye ve geriye doğru istediği yönde ancak tek kare ilerleyebilir. Şah, rakip oyuncu tarafından ele geçirilemez fakat boyun eğer. Oyunda Şah Mat olarak bilinen ve şahın çaresiz bırakıldığı pozisyona geldiği zaman oyun da tamamlanmış olur.
Satranç Nasıl Oynanır?
Satranç nasıl oynanır sorusunun yanıtı ve temel satranç hamleleri için satrancın kurallarını bilmek gerekiyor. Bunlar satranç tahtasındaki satranç taşlarının dizilişi, taşların hareketleri, taşların yapabileceği hamleler ve kuralları bilmek gerekiyor.
Satranç oyununda önemli başlangıç hareketlerini öğrendikten sonra ve kuralları anladıktan sonra satranç nasıl oynanır oyunun cevabı daha kolay bulunuyor. Ancak satrançta usta bir oyuncu olmak için araştırmayas ve bolca yapılan pratiğe ihtiyaç duyuluyor.
Satranç oyununa başlamadan önce satranç tahtasının oyuncular önündeki konumu önemlidir. Satranç tahtası oyuncuların sağ tarafındaki köşe beyaz olacak şekilde konumlandırılır. Daha sonra satranç taşları satranç tahtası üzerine dizilir.
Taşları beyaz olan oyuncu satranç tahtasının en sağında bulunan köşeden başlayarak kale, at , fil, şah, vezir, fil, at, ve kale taşlarını yerleştirir. Sekiz piyon ise dizilen taşların hemen önünde bulunan sıraya yan yana dizilir. Karşı satranç oyuncusu da siyah taşlarını aynı şekilde dizer.
Beyaz vezirler ve şahlar aynı sütunda olacak şekilde yerleştirilmelidir. Satranç oyununa her zaman beyaz taşlı oyuncu başlar.Bundan sonra, oyunculardan biri öbürünün şahını mat edene ya da oyun berabere bitene kadar sırayla oynanır.
Satranç Nasıl Oynanır? Temel Satranç Hamleleri ve Hamle Tavsiyeleri…
● Satranç oyununa başlarken oyuna girmesi gereken ilk taşlar atlar ve fillerdir.
● Satranç oyununda hamleler tahtanın ortasına doğru yapılmalıdır. Yani satranç tahtasının kenarları hedef alınmamalıdır.
● Satrançta en iyi başlangıç şahın önündeki piyonu iki kare ilerletmek şeklinde olmaktadır.
● Aynı taş iki kez üstüste oynanmamalıdır.
● Tüm taşlarla bir kez oynadıktan sonra başa dönüp ilk başlanılan taşla oyuna devam edilebilir.
● Satranç oyunu sırasında piyonların konumu birbirini engelleyecek şekilde olmamalıdır.
● Taş alınmadan taş kaybedilecek bir hamle yapılmamalıdır. Tabi ki feda edilecek taşın tahtadaki önemi de oldukça önemlidir.
● Kale önündeki piyonlar zorda kalınmadığı müddetçe ve iyi bir neden olmadan açılmamalıdır.
● Satranç oyununda saptırma kullanılarak şaha yönelik ya da rakip oyuncunun taşını almaya yönelik hamleler gerçekleştirilebilir. Saptırma yöntemi küçük taşın rakip oyuncuya doğru sürülerek dikkatinin dağıtılmasıdır.
● Atın rahat hareket edebilmesi için bazen piyon feda edilebilir.
● Kale oyuna giren en son taşlardan olmalıdır.
● Düşünülen ve yapılan her hamle şaha yönelik olmalıdır.
● Vezir oyuna olabildiğince geç girmelidir.
● Vezirin, fil ve atın nasıl iyi bir şekilde oynanacağı bilinirse oyunu kazanmak daha kolay olmaktadır.
Satranç Nasıl Oynanır? Şaha Yönelik Satranç Hamleleri Tavsiyeleri…
Şahın etrafı her zaman korumada tutulmalıdır.
Rakip şaha karşı çapraz saldırı hamleleri yapılmalı ve şahı yenmeye yönelik pres yapılmalıdır.
Rakip şah kendi taşların arasına sıkıştırılabilir.
Şahı savunurken piyonlar ve kaleler büyük birer silahtır.
Rok yöntemini kullanarak kaleleri ve şahı hiç oynatmadan şah korunabilir.
Satranç Nasıl Oynanır? Satrançta Özel Durumlar
Satrançta Rok Nedir?
Satranç oyununda her taşın bir hareketi vardır. Satranç taşları kendilerine özel bu hareketlerden farklı bir şekilde hareket edemezler. Ancak her oyunda yalnız bir kere olacak şekilde şah ve kale birbiri yönünde yer değiştirilerek rok yapılabilir. Rok tam olarak şahın ilk sıra sağa ya da sola ilerletilmesi ve kalenin de şahın diğer yanındaki kareye geçirilmesi ile olur. Satranç oyununda at haricinde hiçbir satranç taşı diğer taşın üzerinden atlamamakla beraber rok bu kuralın dışında kalmaktadır. Ayrıca rok hareketinde şah bir kareden fazla ilerleyebilmektedir.
Satrançta Rok Hangi Durumda Yapılmaz?
Satranç Oyunu sırasında Şah ve kale daha önce yerlerinden oynatılmışsa, kale ve şah arasında başka bir taş bulunuyorsa, şah bulunduğu kare üzerinde tehdit altındaysa , üzerinden geçeceği ya da yer değiştireceği karede tehdit varsa bu durumlarda rok yapılmaz.
Satranç Oyununda Piyonlarda Geçerken Alma
Satranç oyununda piyonlar içinde özel bir hareket bulunmaktadır. Bir piyonun başlangıç yerinden iki kare ilerlemesi ve çıkış yaptığı zaman geçtiği birinci kare rakip piyonun taş alma yerine rastlaması durumunda , rakip piyon atlanan kareye hareket eder ve bu piyon sanki bir kare ilerlemiş gibi o taşı alabilir. Geçerken alma denilen bu hak kullanılmadığı zaman kaybedilir.
Satrançta Şahın Tehdit Altında Kalması ve Mat Olma Durumu
Satranç oyununda tüm taşlar alınabilir. Ancak Şah hariç. Rakip taşlardan biri şahı alacak duruma geldiyse, şah tehdit altında kalmış demektir. Bu durum “şah” ya da “kış” sözcükleriyle tabir edilir.
Şah durumunda rakip taş ya da şah arasına başka bir taş getirilir. Ve yahut şahı tehdit eden taş alınır. Ya da şah başka bir kareye ilerletilerek tehdit durumundan kaçar. Bu yeteneklerden hiçbirisinin bulunmaması durumunda şah "mat" olur ve oyunu mat eden oyuncu, oyunu kazanır.
Bu hareketlerden hiçbirinin yapılamaması, oyuncuların birbirlerini mat edememe durumunda bir oyuncunun aynı hamleyi üç kez ardı ardına yapması, şahın tehdit altında olmamasına rağmen karşı oyuncunun hiçbir kurallı hareket yapmamızı ve sürekli olarak şah çekilmesi durumunda satranç oyunu berabere sonuçlanır.
Satrançta İleri Teknikler
Satrançta dokunduğun taş ile oynama, sürekli oynama, en passant, çıkmaza girilen ve ölü pozisyon olarak adlandırılan durumda oyunun bitirilmesi ve casting gibi birden fazla detay ve ileri teknik bulunuyor.
Türkiye’de Satranç
Türkiye’de Türkiye Satranç Federasyonu 1954 tarhinde kuruldu. O günden bu zamana kadar 78 şehirde aktif olarak satranç sporcusu yetiştirmeye devam ediyor. Ulusal ve uluslararası düzeyde satranç turnuvaları düzenlemek ve satranç ile ilgili etkinliklerde bulunmak Türkiye Satranç Federasyonunun temel amaçları arasında bulunuyor.
Bu Makalelerimizi de Okumanızı Tavsiye Ederiz :
Kralların Oyunu Olarak Bilinen Satrancın Faydaları
Satranç Oyununu Oynayabileceğiniz En İyi 5 Site Önerisi
Anaokulunda Satrancın Önemi
15 Maddede Satrancın Faydaları
Okul Öncesi Dönemde Satranç Eğitiminin Faydaları
© Sınav Eğitim Kurumları 2022. Tüm hakları saklıdır.
